TOKKU PALOH

Masa 'penjajahan' British dulu,British tak perintah negeri-negeri Melayu secara terus.Mereka masih mahu berunding dengan sultan Melayu.

Kekuatan kerajaan Melayu untuk bertahan dari pupus oleh kolonialisme ialah kekuatan diplomasi para pembesar Melayu.Dalam banyak kes,para pembesar Melayu inilah yang memainkan peranan begitu besar untuk mempertahankan politik Melayu.Mereka pandai bersilat kata dan para pegawai British pun tidak mampu memperdayakan mereka walaupun kapal perang telah siap untuk membedil negeri Melayu,acapkali mereka menyederhanakan tindakan kerana segan dengan diplomasi para pembesar Melayu.Karekter Englishmen bukan macam Spaniard,mereka suka kepada budibicara dan kebijakan (wisdom) dalam berunding. Sebab itu British berjaya jadi empayar kolonial terbesar dalam dunia.

Salah satu pembesar Melayu yang 'legend' ialah Datuk Seri Amar Diraja Abdul Rahman bin Andak.British cukup gayat dengan beliau dimana sebab penangan beliau inilah Johor lambat menerima Penasihat British.Gaya diplomasi beliau begitu taktikal sampai tiada seorang pegawai British pun sanggup berdepan dengan beliau kecuali terpaksa mempengaruhi sultan supaya 'menyederhanakan' sikap Abdul Rahman.Kita maklum Sultan Johor ketika itu bersahabat baik dengan Queen.

Kali ini Srikandi nak cerita pasal seorang yang tahap 'legend' juga iaiatu Tokku Paloh.Tokku Paloh atau nama sebenar beliau ialah Sayyid Abdul Rahman Al-Idrus.Beliau ialah penasihat Sultan Zainal Abidin III,iaitu Sultan Terengganu yang memerintah tahun 1881-1919.Beliau juga seorang ulama yang warak serta disegani seluruh rakyat Terengganu.Semasa hidupnya,pihak British memang gayat nak menjajah Terengganu.Hanya selepas peninggalannya barulah British berjaya mencampuri hal-ehwal politik negeri itu.

Masalah terjadi bila British meminta Bukit Besar,sebuah kawasan milik Terengganu.Sultan bagaimanapun meminta British berunding dengan Tokku Paloh.Pihak British pun menemui Tokku Paloh untuk berunding.Tetapi apa yang dikatakan oleh ulama itu? British boleh mengambil Bukit Besar dengan syarat bukit itu hendaklah dibawa balik ke England.Tokku Paloh mengizinkan pihak British mengaut seberapa banyak tanah untuk diisi kedalam kapal mereka.

Read between the lines...sebenarnya sultan tak membenarkan Bukit Besar diambil.Sebab itu baginda menghalakan British kepada Tokku Paloh yang pandai menyindir.

Pihak British sangat marah dengan sindiran Tokku Paloh.Mereka memprotes dengan bangun dari kerusi mereka.Namun dengan kuasa Allah,kerusi mereka melekat di punggung masing-masing.Tokku Paloh terus menyindir dengan selambanya:

"Sudahlah tanah kita mahu diambil, kerusi kita pun mahu dibawa lari..."

Pada masa itu,British masih percaya Terengganu tidak mempunyai kelengkapan senjata yang besar seperti meriam.Apabila kali kedua rundingan hendak dijalankan,pihak British membawa kapal perangnya menghampiri pantai Terengganu.Mendengarkan ini Tokku Paloh dan sultan mengarahkan meriam-meriam disusun di sepanjang pantai menyambut kapal perang British.

Melihatkan ini,pihak British tidak berani menghampiri pantai Terengganu.

Masa Siam (dinasti Chakri) menaungi Terengganu (Siam masih menganggap Terengganu negeri naungan dia sebab Terengganu bekas naungan Ligor padahal tidak dan Sultan Terengganu bebas berkuasa),Siam pun tidak mampu mengawal Terengganu dan menghormati pemerintahan Terengganu.Sultan dilayan seperti tetamu diraja setiap kali dijemput oleh Raja Siam ke Grand Palace di Bangkok.Faktor geografi mungkin menyusahkan Siam mengganggu Terengganu tidak seperti Kedah.Namun cara sultan dan pembesar berdiplomasi ini yang membuatkan Siam juga gayat dengan Terengganu.Namun Srikandi juga berpendapat,Siam menganggu Kedah sebab melalui Ligor,sebab Ligor suka membuli Kedah berbanding Terengganu atau Kelantan.

British menunggu peluang untuk menguasai Terengganu walaupun Siam telah menyerahkan pengaruhnya ke atas negeri-negeri Melayu utara kepada British termasuk Terengganu.Walaupun Perjanjian Inggeris-Siam 1909 telah termeterai,namun British hanya berkuasa atas kertas sahaja selagi Sultan Zainal Abidin dan Tokku Paloh masih hidup.Sultan dan Tokku Paloh dapat berbuat sesukahati walaupun diancam oleh British.Siam pula tidak mampu berbuat apa-apa kerana sejak dia berfantasi Terengganu duduk bawah dia pun Siam memang takde kuasa apa-apa dan hanya membiarkan Terengganu bebas memerintah.

Apabila Tokku Paloh meninggal pada tahun 1917 dan Sultan Zainal Abidin pada tahun 1918,barulah kuasa Perjanjian Inggeris-Siam itu dapat dilaksanakan.

Inilah contoh PEMIMPIN MELAYU yang berani dan hebat.Tak takut pada British yang terkenal tamak dan puaka.Setiap kata-kata British dipusingnya siap disindir-sindir lagi sampai British tertunduk malu. Apa nak takut pada bangsa asing? Mereka manusia biasa juga nak makan bila lapar.

~Srikandi

Gambar hiasan : Potret Sultan Zainal Abidin III ketika menunaikan haji